شناخت انواع فرم های متداول سازه های فضاکار جهت انتخاب زیباترین و به صرفه ترین فرم مطابق با نیازهای معماری بسیار حایز اهمیت است در زیر با چند نمونه از انواع فرمهای سازه های فضایی آشنا میشویم:
شبکه های تخت-   چیلیک(قوسی) -  گنبدی شکل – دیسکی – هرمی – سینوسی و تخت دو طرف شیب دار و شبکه های ترکیبی تخت وقوسی -  تخت شیبدار وقوسی – نیم قوس -  تخت و گنبد - و.....

فرم های متداول سازه های فضایی به قرار زیر است:

شبکه های تخت-   چیلیک(قوسی) -  گنبدی شکل – دیسکی – هرمی – سینوسی و تخت دو طرف شیب دار و شبکه های ترکیبی تخت وقوسی -  تخت شیبدار وقوسی – نیم قوس -  تخت و گنبد - و.....

در زیر نمونه های سازه های فضایی یا فضا کار را مشاهده می نمایید :

• سازه فضاکار با فرم تخت

 به ترکیب یک سیستم یک یا چند وجهی با لایه های واحد شبکه گفته می شود . شبکه مسطح ترکیبی از یک دو وجهی که با تیرهای واحد متصل شده است می باشد . شبکه های تخت می توانند دارای یک، دو یا سه و حتی چند لایه باشند، ولی بیشتر به صورت دولایه مورد استفاده قرا ر می گیرند. شبکه های دولایه از دو صفحه موازی که بوسیله عناصری به هم متصل گردیده اند تشکیل می شوند.
زمانی که برای افزایش مقاومت نیاز شود که اعضای لایه میانی در شبکه دولایه طویل شوند برای جلوگیری از خطر کمانش کردن از شبکه های سه لایه استفاده می شود و با توجه به اینکه نیمی از هزینه های سازه های فضایی را پیونده ها تشکیل می دهند اغلب غیر اقتصادی است . نکته دیگری که در طراحی شبکه ها ی دولایه و اکثر سازه های فضاکار باید در نظر گرفت این است که برای توزیع بهتر نیرو و کششی شدن آن ستون ها در داخل شبکه قرار گیرند و ستون به چند گره متصل شود و بهتر است برای توزیع منظم نیرو در سازه در اطراف کنسول داشته باشیم.

 

 

• سازه فضاکار با فرم چلیک

 به شبکه ای که در یک جهت دارای انحنا باشد، چلیک می گویند . این سازه بیشتر برای پوشش سطوح مستطیلی دالان مانند استفاده شده و بعضا فاقد ستون می باشند و روی لبه های چلیک که به تکیه گاه متصل است، قرار می گیرند . چلیک ها دارای محور می باشند. اگر چلیک یک لایه باشد اتصالات به شکل صلب است . نکته ای که در طراحی سازه های فضاکار باید در نظر گرفت این است که انتهای چلیک باید قوی باشد و این تقویت را می شود بوسیله تیر، تیر و ستون و شکل خورشید مانند انجام داد.

 
  

• سازه فضاکار با فرم گنبد

اگر شبکه ای در دو جهت دارای انحنا باشد، گنبد نامیده می شود . شاید رویه یک گنبد بخشی از یک کره یا یک مخروط یا اتصال چندین رویه باشد . گنبدها سازه هایی با صلبیت بالا می باشند و برای دهانه های بسیار بزرگ تا حدود ۲۵۰ متر مورد استفاده قرار می گیرند . ارتفاع گنبد باید بزرگتر از ۱۵ % قطر پایه گنبد باشد.در صورتیکه تعداد دنده ها زیاد باشد باید گنبد شکل به مسئله شلوغی اعضا درراس گنبد توجه شود که برای اجتناب از این مسئله بهتر است که برخی از دنده های نزدیک راس حذف شود. اتصالات در گنبدهای دنده ای و اشفدلر حتما صلب هستند . از لحاظ پخش منظم نیرو ، گنبدهای ژئودزیک، دیامتیک و حبابی بسیار مناسب هستند.

 

• سازه فضاکار با فرم دیسکی

  شبکه هایی که پلان دایره ای شکل و فرم تخت دارند در این دسته قرار میگیرنداین فرم سازه ها برای مکانهای که ستون گذاری در محیط یک دایره میباشد مناسب است. ظاهر زیبایی دارد ولی به دلیل پرت شدن مصالح هزینه نسبتا بالاتری دارد.و عملکرد آن شبیه فرمهای تخت است.

 

 

 • سازه فضاکار با فرم هرم

 این فرم از اشکال بسیار پایدار و مقاوم سازه های فضایی است که به راحتی در دهانه های بزرگ (بالای 30 متر) قابل استفاده است. از نظر ظاهری نیز بسیار زیباست. وتنها عیب آن در افزایش مساحت شبکه فضاکار و متعاقبا افزایش هزینه است.

 

 • سازه فضاکار با فرم سینوسی

این فرم از اشکال بسیار زیبای سازه فضاکار است در این فرم سازه از یک یا چند محور دارای نقطه عطف است که حدالامکان میبایست در این نقاط آبرو نصب گردد.

 

 • سازه فضاکار با فرم تخت دو طرف شیبدار

در این فرم دو سقف شیبدار در یک نقطه به هم متصل میگردند که شبیه ترین فرم به سوله های صنعتی است.

 

• سازه فضاکار با فرم نیم قوسی

در مواردی که ستونهای ابتدا و انتهای قوس هم ارتفاع نباشند و سقف قوسی مد نظر باشد از این طرح استفاده میگردد. در سازه فضایی که در زیر آمده است ستونها نیز با فرم سازه فضاکار  اجرا گردیده است.

 

در زیر انواع فرمهای سازه فضاکار که از ترکیب دو یا چند فرم دیگر به دست آمده است اشاره میگردد:

  • سازه فضاکار با فرم ترکیب تخت و گنبد

 

 • سازه فضاکار با فرم ترکیب تخت و قوسی

 

 

 • سازه فضاکار با فرم ترکیب تخت و قوسی و شیبدار

 

 

 • سازه فضاکار با فرم آزاد